Tranh chấp, khiếu nại về đất đai có xu hướng giảm

Chính phủ vừa báo cáo Quốc hội về việc thực hiện chính sách, pháp luật về quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai tại đô thị từ khi Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực đến hết năm 2018. Trong đó gây chú ý là những con số xoay quanh vấn đề giải quyết tranh chấp về đất đai; giải quyết khiếu nại, tố cáo trong quản lý và sử dụng đất đai.

Cụ thể theo Báo cáo Chính phủ gửi tới Quốc hội, từ năm 2014 đến 2018, cả nước phát sinh trong 342.710 đơn khiếu nại với 156.071 vụ việc thuộc thẩm quyền giải quyết của các cơ quan hành chính nhà nước (khiếu nại về đất đai chiếm trên 60% số này), trong đó đã giải quyết 128.646 vụ việc (đạt 82,43%).

Qua giải quyết khiếu nại, các cơ quan hành chính nhà nước đã kiến nghị thu hồi cho Nhà nước, trả lại cho tập thể, công dân 1.398 tỷ đồng, 772 ha đất; kiến nghị xử lý vi phạm hành chính 1.538 người (đã xử lý 1.180 người), chuyển cơ quan điều tra 40 vụ, 36 đối tượng. Về công tác tiếp công dân xử lý đơn thư tại Trụ sở Ban Tiếp công dân Trung ương, từ ngày 1/7/2014 đến ngày 31/12/2018, Trụ sở Tiếp công dân Trung ương đã tiếp 28.818 lượt với 107.086 người, trong đó lĩnh vực đất đai 17.934 lượt, chiếm 62,2%. Xử lý 68.930 đơn thư, trong đó có 18.760 đơn đủ điều kiện xử lý (khiếu nại là 15.015 đơn, tố cáo là 1.469 đơn, còn lại là đơn kiến nghị, phản ánh). Trong tổng số 15.015 đơn khiếu nại có 10.834 đơn liên quan đến lĩnh vực đất đai, chiếm 72%.

Theo kết quả tổng hợp của Bộ Tài nguyên và Môi trường, số lượng đơn thư khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực tài nguyên và môi trường mà Bộ nhận được đã có xu hướng giảm, năm 2014 là 14.260 đơn, năm 2015 là 13.510 đơn, năm 2016 là 12.673 đơn, năm 2017 là 13.918 đơn và năm 2018 là 13.022 đơn. Các vụ việc đông người, phức tạp, kéo dài chủ yếu phát sinh trước khi Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực. Đơn khiếu nại, tố cáo mà Bộ Tài nguyên và Môi trường nhận được thuộc thẩm quyền giải quyết của Bộ không đáng kể (chiếm 3% số vụ việc, trong đó thuộc thẩm quyền giải quyết là 2% và Thủ tướng giao là 1%); còn lại hầu hết là đơn đang thuộc thẩm quyền giải quyết của địa phương, công dân gửi đơn vượt cấp (chiếm hơn 80%), gửi nhiều lần (đơn trùng chiếm khoảng 50%). Riêng số lượng đơn thư tranh chấp đất đai có xu hướng giảm, trong 5 năm từ năm 2014-2018, số lượng đơn tranh chấp đất đai tại Bộ là 973 đơn, chiếm khoảng 12% tổng số đơn đủ điều kiện xử lý (trung bình mỗi năm khoảng 195 đơn), trong đó đa số là tranh chấp đất đai giữa cá nhân và cá nhân.

Trong giai đoạn 2014-2018, tổng số đơn thư tranh chấp thuộc thẩm quyền và được Thủ tướng giao Bộ Tài nguyên và Môi trường là 46 vụ việc. Bộ đã thẩm tra, xác minh và có văn bản giải quyết 46/46 vụ việc; kết quả: 27 vụ việc thống nhất với kết quả giải quyết của chính quyền địa phương; 13 vụ việc đề nghị địa phương giải quyết lại và hòa giải thành công 6 vụ việc.

Nhìn chung từ khi Luật Đất đai năm 2013 có hiệu lực đến nay, tình hình đơn thư khiếu nại về đất đai có xu hướng giảm so với giai đoạn trước (từ 2009 đến năm 2013) nhưng vẫn chiếm tỉ lệ cao trong tổng số đơn thư khiếu nại (trên 60%). Số đơn khiếu nại so với giai đoạn trước giảm 38%; số vụ việc thuộc thẩm quyền của cơ quan hành chính nhà nước giảm 58%. Nội dung chủ yếu khiếu nại về giá đất, phương án bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất; khiếu nại đòi lại đất cũ đã qua các thời kỳ thực hiện chính sách cải tạo nông nghiệp, cho thuê, cho mượn… Gần đây phát sinh một số khiếu nại liên quan đến cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, chuyển đổi tài sản công, cải tạo chung cư cũ, quy hoạch đất ở nhưng không thành đơn vị ở.

Để hạ nhiệt cho đất, Chính phủ và Thủ tướng đã tổ chức nhiều hội nghị và có nhiều văn bản chỉ đạo đối với công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo nói chung và khiếu nại, tố cáo đông người nói riêng; lập tổ công tác của Chính phủ để rà soát các vụ việc khiếu kiện phức tạp; các cấp chính quyền đã có nhiều cố gắng và tích cực phối hợp giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân, nhiều “điểm nóng”, nhiều vụ việc phức tạp, tồn đọng, kéo dài đã được giải quyết. Chất lượng, hiệu quả giải quyết khiếu nại, tố cáo được nâng cao, nhiều vụ việc người khiếu nại đã chấp hành, rút đơn