Thương Chiến Mỹ – Trung: Doanh Nghiệp Việt Không Thực Sự Hưởng Lợi Như Dự Báo
Cùng một mẫu quần áo phản quang theo đơn đặt hàng từ Mỹ song các công ty của Trung Quốc dù phải chịu thuế của Mỹ vẫn chỉ bán bằng nửa giá so với các công ty Việt Nam. Đây thật sự là một bất lợi lớn trong cạnh tranh của hàng hóa Việt trên trường quốc tế.
Sở dĩ giá quần áo phản quang các công ty Việt Nam cao gấp đôi của Trung Quốc là do chúng ta phải nhập khẩu hầu hết nguyên liệu thô (vải, mảnh phản quang…) từ quốc gia này. Chính vì vậy với mỗi sản phẩm, các doanh nghiệp Việt chỉ có thể bán với giá FOB 55 USD so với mức 27 USD của các công ty Trung Quốc. Qua đó dễ dàng thấy được các công ty Trung Quốc dù phải gồng mình gánh phần thuế của ông Trump vẫn có thể bán sản phẩm với mức giá cạnh tranh hơn rất nhiều.
Cũng chính vì lý do này, bất chấp thương chiến khốc liệt, nhiều khách hàng Mỹ vẫn giao dịch với các đối tác ở Trung Quốc, hoặc từ các công ty FDI có cơ sở sản xuất tại Việt Nam vì giá thông qua các đối tác này vẫn thấp hơn rất nhiều.
Có thể thấy trong hợp tác thương mại song phương giữa Mỹ và Trung Quốc, quốc gia đông dân nhất thế giới xuất khẩu sang Mỹ 4 mặt hàng chủ lực gồm: đồ điện tử, máy móc, đồ nội thất, dệt may (chiếm tới 61% giá trị kim ngạch xuất khẩu). Đây cũng đồng thời là 4 mặt hàng chủ chốt của Việt Nam, chiếm đến 65% tổng kim ngạch xuất khẩu. Do có sự tương đồng này và bối cảnh địa chính trị hiện nay nên có một vài nhà nhập khẩu Mỹ đã chuyển dịch đơn hàng nhập khẩu từ Trung Quốc sang Việt Nam. Thống kê của Fiin Group cho thấy trong 5 tháng đầu năm 2019 đã có sự tăng trưởng nhập khẩu ở cả 4 mặt hàng chủ lực này của Việt Nam (nhất là máy móc thiết bị điện tăng đến 87%), trong khi đó phía Trung Quốc lại giảm 13%.
Tuy nhiên khi đi vào phân tích sâu hơn, có thể thấy các doanh nghiệp Việt Nam lại không thực sự hưởng lợi từ thương chiến Mỹ – Trung như dự báo.
Đầu tiên xét trong lĩnh vực dệt may, mặc dù đây là mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của Việt Nam vào Mỹ song hầu hết các công ty xuất khẩu dệt may chủ lực của Việt Nam đều là các doanh nghiệp FDI, còn lại các công ty nội địa chỉ chiếm một tỷ lệ khiêm tốn trong kim ngạch xuất khẩu và chỉ những công ty lớn như Hà Phong, Gia Phú, Sông Hồng, L&T… mới có đủ năng lực cũng như kinh nghiệm để tiếp cận các khách hàng nước ngoài.
Người hưởng lợi nhiều nhất trong thương chiến Mỹ – Trung chính là các công ty dệt may Hàn Quốc. 143 doanh nghiệp dệt may nước này hiện chiếm đến 50% giá trị xuất khẩu dệt may của Việt Nam sang Mỹ. Hầu hết là công ty con của các tập đoàn sản xuất OEM Hàn Quốc khổng lồ như Hansoll, Sae-A, Nobland và Hansae. Những năm đầu thế kỷ 21, các tập đoàn này đã thâm nhập thị trường Việt Nam và tập trung phát triển các chuỗi cung ứng. Thậm chí để hỗ trợ cho hoạt động sản xuất chính, Hansae và Nobland còn thành lập các nhà máy hỗ trợ tại Việt Nam như nhà máy nhuộm vải, nhà máy đóng gói….
Trong lĩnh vực xuất khẩu điện thoại và linh kiện, các công ty Hàn Quốc và Đài Loan đóng góp tới 98% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam, trong đó Samsung và Foxconn chiếm tỷ trọng lớn nhất. 5 tháng đầu năm 2019, xuất khẩu máy móc, thiết bị điện tăng trưởng 87% về giá trị cũng nhờ vào hai tập đoàn này. Samsung và Foxconn đã có mặt tại Việt Nam từ rất lâu. Để giảm gánh nặng thuế của ông Trump, hai tập đoàn này thực hiện chiến lược cắt giảm sản xuất ở Trung Quốc và gia tăng sản lượng sản xuất tại Việt Nam.
Về phía các công ty điện thoại và linh kiện Việt Nam chỉ đóng góp gián tiếp vào việc tăng trưởng xuất khẩu. Hầu hết các doanh nghiệp này chỉ sản xuất các linh kiện, phụ kiện điện thoại di động để cung cấp cho Samsung và Foxconn do họ không có đủ nguyên liệu thô, kỹ năng cũng như chuỗi cung ứng…
Không ngoại lệ, trong hai lĩnh vực xuất khẩu nội thất và máy móc, các công ty dẫn đầu về doanh thu cũng đều là doanh nghiệp FDI; tuy nhiên “điểm sáng” là ở mỗi lĩnh vực đều có một công ty Việt Nam nằm trong top 5. Fiin Group ghi nhận rằng hầu hết công ty có giá trị tăng trưởng cao nhất đến từ Trung Quốc, Mỹ và Nhật Bản với sản phẩm chủ yếu cung cấp cho thị trường nước ngoài.
Trong khi đó năm 2018 vừa qua, rất ít doanh nghiệp xuất khẩu nội thất và máy móc của Việt Nam có sự tăng trưởng doanh thu. Cũng giống như dệt may và điện tử, các doanh nghiệp sản xuất đồ nội thất và máy móc nội địa cũng thiếu nguyên liệu, phụ tùng trầm trọng buộc phải nhập khẩu từ nước ngoài. Chính điều này đã đội chi phí sản phẩm của các công ty nội địa lên cao hơn nhiều so với các doanh nghiệp FDI.
Theo Bizc.vn
