Thu phí giữ vàng, huy động USD 0% đã bước đầu chuyển hóa nguồn lực trong dân thành tiền

Trước ý kiến của cử tri tỉnh Phú Yên phản ảnh một số chính sách tiền tệ liên quan đến vàng và USD hiện nay là chưa phù hợp, Ngân hàng Nhà nước cho rằng các giải pháp như không cho phép các TCTD huy động vàng; khách hàng phải trả phí cho hoạt động gửi vàng giữ hộ tại TCTD và giữ lãi suất tiền gửi USD tỷ lệ 0% đã giúp nguồn lực trong dân bước đầu được chuyển hóa thành tiền để sẵn sàng phục vụ phát triển kinh tế, xã hội.

Vàng hóa hay đô la hóa trong nền kinh tế đều là các vấn đề mà Chính phủ yêu cầu hạn chế, kiểm soát trong suốt các năm qua. Giải trình với cử tri, NHNN cho biết thực chất việc huy động, cho vay vốn bằng vàng vốn vẫn được thực hiện từ năm 2001 – 2008. Tuy nhiên, 3 năm sau, giá vàng thế giới biến động tăng, giảm mạnh khiến giá vàng trong nước cũng biến động mạnh theo gây rủi ro lớn cho cả TCTD và người đi vay. Việc TCTD huy động, cho vay vàng đã gây hệ lụy cho nền kinh tế, gia tăng nhu cầu nắm giữ vàng để đầu cơ, tích trữ và gửi tại các TCTD để hưởng lãi suất.

Từ năm 2011 đến năm 2013, NHNN đã yêu cầu các TCTD không được phép huy động vàng, chỉ được thực hiện hoạt động bảo quản tài sản (bao gồm vàng) và khách hàng phải trả phí cho hoạt động gửi vàng giữ hộ tại TCTD.

Tương tự với vàng, tình trạng đô la hóa ở mức báo động cần kiểm soát do lạm phát luôn ở mức cao. Lượng tiền gửi ngoại tệ đầu những năm 90 còn ở mức 30-40% và trên 20% giai đoạn 2007-2011.

Hiện tượng mua bán, thanh toán và găm giữ ngoại tệ tiền mặt khá phổ biến, chênh lệch tỷ giá giữa thị trường chính thức và phi chính thức ở mức cao. Quy mô dự trữ ngoại hối nhà nước sụt giảm mạnh. Đồng thời, NHNN cũng cho biết sự bất ổn về tỷ giá và thị trường ngoại hối trong giai đoạn này đã là một trong những nguyên nhân gây nên sự bất ổn về kinh tế vĩ mô.

Chính sách trần lãi suất tiền gửi USD ở mức 0% nằm trong gói giải pháp đồng bộ để ổn định thị trường ngoại hối, kiểm soát kỳ vọng tỷ giá và nâng cao vị thế VND.

Đánh giá về tác động của các chính sách trên NHNN đánh giá đã có những kết quả tích cực. Nhu cầu vàng miếng giảm, doanh số mua, bán vàng miếng trong hệ thống có xu hướng giảm, nhiều thời điểm giảm đến 70% so với năm 2013; các doanh nghiệp chủ yếu mua ròng từ cá nhân, không còn các “cơn sốt”, “đầu cơ”. Đồng thời, không bị tiêu tốn ngoại tệ để nhập khẩu vàng, một phần nguồn lực vàng được chuyển hóa phục vụ nhu cầu sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ. Trước đó, nhu cầu nhập khẩu vàng nguyên liệu cho sản xuất trang sức, mỹ nghệ khoảng 10-15 tấn.

Về bản chất là làm thay đổi thói quen, nhu cầu nắm giữ vàng của người dân, làm suy giảm sức hấp dẫn của vàng miếng, ngăn chặn tình trạng vàng hóa trong nền kinh tế.

Trả lời cử tri, NHNN cho rằng việc chuyển hóa nguồn lực vàng thành tiền là lựa chọn tối ưu để tận dụng nguồn lực vàng phục vụ phát triển kinh tế, xã hội. Quá trình chuyển hóa dựa trên việc người dân tự quyết định chuyển từ nắm giữ vàng sang tài sản khác, vì vậy, sẽ không gây xáo trộn tâm lý, không tạo ra hiệu ứng kích thích tâm lý đầu cơ vào vàng.

Còn trên thị trường ngoại hối, chính sách lãi huy động USD ở mức 0% theo NHNN đã giúp thị trường ổn định, tâm lý găm giữ ngoại tệ giảm từ 11,06% năm 2014 xuống 8,21% thời điểm năm 2017. Hệ thống TCTD chuyển từ bán ròng sang mua ròng ngoại tệ từ năm 2016, bổ sung quỹ dự trữ ngoại hối gần 60 tỷ USD tính đến cuối tháng 2/2018.

Thị trường không còn chênh lệch giữa tỷ giá trên thị trường phi chính thức và thị trường chính thức, tâm lý găm giữ ngoại tệ.

Đồng thời, NHNN nhận định chính sách không tác động bất lợi đến các luồng vốn vào như FII, FDI và kiều hối. Kiều hối trong năm 2017 đạt khoảng 9,84 tỷ USD, tăng 10,76%; giải ngân vốn FDI và FII tiếp tục chiều hướng tích cực, trong đó FDI giải ngân đạt 17,5 tỷ USD.

“Khi đồng VND có giá trị ổn định, kinh tế vĩ mô thuận lợi thì các nhu cầu tích trữ dự phòng tài sản bằng ngoại tệ, vàng sẽ giảm và nhu cầu đầu tư sẽ tăng lên”, NHNN giải thích về cơ chế huy động tiền trong dân với sự hỗ trợ đắc lực của các chính sách liên quan đến vàng và USD.

Bên cạnh đó, một số giải pháp khác cũng đã được thực hiện để thu hút các nguồn ngoại tệ vào hệ thống ngân hàng, thể hiện qua chính sách quản lý hoạt động đại lý đổi ngoại tệ và chính sách mua, bán ngoại tệ tiền mặt của TCTD được phép với cá nhân.

Theo Ngọc Linh

Theo Người đồng hành