Nhầm lẫn khiến tiêm kích Israel bắn cháy chiến hạm Mỹ năm 1967

USS Liberty một ngày sau cuộc tấn công của quân đội Israel. Ảnh: US Navy.

Khi Chiến tranh 6 ngày giữa Israel và liên quân Arab nổ ra vào ngày 5/6/1967, Mỹ giữ vai trò trung lập và theo dõi sát sao diễn biến cuộc chiến. Chỉ vài ngày trước thời điểm cuộc chiến nổ ra, tàu do thám USS Liberty được điều đến Địa Trung Hải và di chuyển trong vùng biển quốc tế gần bán đảo Sinai, Ai Cập để thu thập thông tin tình báo về chiến sự.

Tuy nhiên, việc hoạt động quá gần vùng chiến sự đã khiến tàu do thám này của Mỹ trả giá đắt, khi nó bị máy bay, tàu phóng lôi của Israel nhầm là kẻ thù và tấn công, theo Business Insider.

Do phải hoạt động do thám đơn độc, hạm trưởng William L. McGonagle của tàu USS Liberty đề nghị Hạm đội 6 triển khai một tàu khu trục hộ tống. Yêu cầu này bị bác bỏ do các chỉ huy Mỹ tin rằng việc tàu Liberty hoạt động trên vùng biển quốc tế sẽ giúp nó không bị tấn công.

Khi chiến sự nổ ra, McGonagle lo ngại rằng con tàu hoạt động quá gần vùng chiến sự nên ra lệnh cho nó di chuyển ra vị trí cách bờ biển của Israel và Ai Cập khoảng 190 km. Tuy nhiên, các thủy thủ chưa kịp thực thi mệnh lệnh này thì sự cố xảy ra.

Sáng 8/6, thủy thủ tàu USS Liberty phát hiện tiêm kích Israel bay ngang qua, gần tới mức những tấm thép trên tàu bị rung mạnh. Thủy thủ đoàn vẫy tay với phi công Israel và được đáp lại tương tự.

Đến trưa, quân đội Israel nhận được tin lực lượng của họ tại thành phố Arish, Ai Cập đang bị hải pháo trên tàu chiến đối phương tấn công. Ba tàu phóng lôi cùng nhiều tiêm kích ngay lập tức được triển khai để tìm kiếm tàu chiến Ai Cập ngoài khơi Arish.

Tới 13h40, tàu chiến Israel thông báo phát hiện mục tiêu di chuyển với tốc độ 37 km/h gần Arish. Israel tin rằng đây là chiến hạm Ai Cập đang trở về cảng sau trận pháo kích. Trên thực tế, đây chính là USS Liberty đang thu thập tin tức tình báo ngoài khơi bờ biển Ai Cập.

Biên đội tàu phóng lôi Israel tham gia trận đánh ngày 8/6/1967. Ảnh: Wikipedia.

20 phút sau, biên đội hai tiêm kích Mirage III bay qua đầu USS Liberty ở độ cao 1.000 m để xác định mục tiêu bằng mắt thường. Phi công Israel cho biết con tàu có vẻ ngoài giống khu trục hạm và không thuộc hải quân nước này, sau đó được lệnh trở về tham gia mũi tiến công mục tiêu này.

Các chỉ huy trên tàu Liberty biết tiêm kích Israel vừa bay qua nên không ra lệnh báo động. Thủy thủ đoàn vẫn duy trì trạng thái bình thường, không mặc áo phao hoặc mũ bảo hiểm, các ụ pháo và súng máy đều không có người vận hành.

Sau khi nhận lệnh tấn công, tiêm kích Mirage III của Israel bắt đầu ném bom, nã pháo và rocket vào USS Liberty. Do bị tấn công bất ngờ, thủy thủ đoàn chịu thương vong nặng ngay trong đợt tấn công đầu tiên với 8 người chết và 75 người bị thương, trong đó có hạm trưởng McGonagle.

Sau khi hết đạn, những chiếc Mirage III rút lui và được thay thế bằng biên đội tiêm kích bom Mystere. Những chiếc Mystere thả bom napalm và nã pháo, gây cháy lớn trên tàu Liberty.

Khi chuẩn bị tấn công đợt hai, phi công Israel cảm thấy khó hiểu khi mục tiêu không bắn trả và quyết định nhận dạng lại. Máy bay Israel quần đảo trên đầu USS Liberty, họ không nhìn thấy cờ Mỹ nhưng nhận ra số hiệu GTR-5 trên thân tàu. Chỉ huy Israel sau đó ra lệnh dừng tấn công và phán đoán đây có khả năng là tàu Mỹ.

Trong lúc đó, các thủy thủ trên tàu Liberty cố gắng liên lạc với Hạm đội 6 để gọi trợ giúp, đồng thời phất cờ Mỹ để ra hiệu cho phi cơ Israel ngừng bắn.

24 phút sau lệnh ngừng bắn, tàu phóng lôi Israel tới nơi và gửi tín hiệu yêu cầu USS Liberty thông báo danh tính. Tuy nhiên, các thiết bị liên lạc bị hỏng khiến hạm trưởng McGonagle không thể trả lời đầy đủ, chỉ có thể đáp lại tín hiệu đề nghị tàu Israel nhận dạng. Tín hiệu của McGonagle gây hiểu nhầm cho phía Israel, làm họ tin rằng đây là chiến hạm Ai Cập đang giả dạng thành tàu Mỹ.

USS Liberty cơ động tránh hỏa lực từ tàu phóng lôi Israel. Ảnh: US Navy.

Biên đội tàu phóng lôi Israel tiến về phía USS Liberty theo đội hình tấn công. McGonagle nhận ra cờ Israel và ra lệnh cho thủy thủ đoàn không khai hỏa, nhưng một ụ súng máy 12,7 mm đã bắn vài loạt đạn về phía nhóm tàu phóng lôi Israel đang áp sát. Điều này càng khiến các chiến hạm Israel tin rằng USS Liberty là tàu Ai Cập.

Tàu chiến Israel đáp trả bằng pháo và phóng 5 ngư lôi, trong đó một quả đánh trúng USS Liberty, làm 26 thủ thủy thiệt mạng và nhiều người bị thương.

Cuộc tấn công diễn ra cho đến 15h30, khi chiến hạm Israel nhận ra đây là tàu Mỹ. Công tác cứu hộ được tiến hành ngay sau đó. Tổng cộng phía Mỹ có 34 thủy thủ thiệt mạng và 171 người bị thương, trong khi quân đội Israel không chịu thiệt hại nào.

Vụ tấn công USS Liberty đã gây căng thẳng ngoại giao nghiêm trọng giữa hai quốc gia đồng minh Mỹ – Israel. Tel Aviv sau đó đưa ra lời xin lỗi chính thức với Washington, cũng như đền bù cho gia đình các thủy thủ thiệt mạng và bị thương.

Lã Linh