Hạn chế các vụ kiện phòng vệ thương mại trong ngành Gỗ: Cần sự bắt tay của nhiều bên

Ngành gỗ Việt Nam ngày càng có nguy cơ phải đối mặt nhiều hơn với các vụ kiện phòng vệ thương mại, đặc biệt là kiện chống lẩn tránh thuế. Để kiểm soát tốt các nguy cơ, giảm tối đa thiệt hại, thúc đẩy sự phối hợp chặt chẽ giữa cộng đồng doanh nghiệp (DN) và cơ quan quản lý nhà nước.

Gỗ Việt nằm trong Top điều tra phòng vệ thương mại và chống bán phá giá

Là ngành đang ở đầu chiến tuyến trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa các cường quốc đang tiếp tục diễn ra, ông Đỗ Xuân Lập- Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam-cho hay, từ đầu năm đến nay, ngành Gỗ liên tiếp phải đối mặt với các vụ kiện chống bán phá giá từ Hoa Kỳ, từ Hàn Quốc, cụ thể đối với mặt hàng gỗ dán có liên quan đến các hành vi gian lận thương mại, lẩn tránh thuế.

“Gỗ dán không phải là mặt hàng duy nhất. Hiện còn một số mặt hàng xuất khẩu (XK) của Việt Nam có nguy cơ lớn trong tương lai. Gần đây nhất, Cơ quan Đại diện Thương mại của Hoa Kỳ đã cáo buộc ngành gỗ Việt Nam sử dụng gỗ bất hợp pháp tại thị trường nội địa và trong sản phẩm XK vào Hoa Kỳ. Nguy cơ Chính phủ Hoa Kỳ áp dụng các biện pháp hạn chế thương mại đối với các mặt này gỗ của Việt Nam vào các thị trường này là rất lớn”, ông Đỗ Xuân Lập nhấn mạnh.

Đưa ra con số tổng quan về việc đối mặt với các vụ kiện phòng vệ thương mại của hàng Việt XK, ông Phùng Gia Đức- Phó trưởng phòng Xử lý phòng vệ thương mại nước ngoài, Cục Phòng vệ Thương mại (Bộ Công Thương)- nêu rõ, đến nay Việt Nam đã bị điều tra tổng cộng 199 vụ. Trong 5 năm gần đây nhất có tới 97 vụ điều tra phòng vệ thương mại. Các thị trường điều tra nhiều nhất là Hoa Kỳ (40 vụ), Ấn Độ (27 vụ), Thổ Nhĩ Kỳ (23 vụ), Australia (16 vụ), Canada (16 vụ), EU (14 vụ) và Philippines (12 vụ). Riêng trong năm 2020, Việt Nam đang bị điều tra tổng cộng 37 vụ việc.

Đáng chú ý, với riêng các vụ việc liên quan tới sản phẩm gỗ tuy nhiều năm trước vắng bóng, song từ năm 2019 đến nay việc bị điều tra lại diễn ra khá dồn dập. Cụ thể các vụ việc như sau: Năm 2015 Thổ Nhĩ Kỳ điều tra chống lẩn tránh thuế với gỗ dán; cùng năm đó Ấn Độ điều tra chống bán phá giá với mặt hàng gỗ ván MDF. Năm 2019, Hàn Quốc điều tra chống bán phá giá với gỗ dán. Năm 2020, Việt Nam liên tiếp bị Ấn Độ điều tra chống bán phá giá với mặt hàng gỗ ván MDF và Hoa Kỳ điều tra chống lẩn tránh thuế với gỗ dán.

Từ góc độ cơ quan Hải quan, bà Hoàng Thị Thủy- Trưởng phòng Xuất xứ và Sở hữu trí tuệ (Cục Giám sát quản lý về hải quan, Tổng cục Hải quan)- cho biết, thách thức đặt ra hiện tại là hình thức gian lận ngày càng tinh vi và quy mô ngày càng rộng; văn bản quy phạm pháp quy còn chưa điều chỉnh hết các trường hợp phát sinh trên thực tế; chế tài xử phạt còn chưa mang tính răn đe; nhận thức của một số DN Việt Nam còn hạn chế dẫn tới tiếp tay cho thương mại bất hợp pháp.

Bà Hoàng Thị Thủy đề xuất thời gian tới ngành gỗ phối hợp chặt chẽ, hiệu quả hơn với ngành Hải quan trong xác định các mặt hàng rủi ro và các công ty có nguy cơ gian lận, giả mạo xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp; xây dựng kênh kết nối thông tin giữa Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam với cơ quan quản lý nhà nước liên quan nhằm cập nhật thường xuyên thông tin về các dấu hiệu gian lận, giả mạo xuất xứ chuyển tải bất hợp pháp để từ đó các cơ quan hữu quan sớm có kế hoạch áp dụng các biện pháp can thiệp kịp thời. “Khuyến cáo dành cho các DN là cải thiện cơ chế theo dõi, giám sát sử dụng nguyên liệu gỗ; nâng cao nhận thức về gian lận xuất xứ, lẩn tránh các biện pháp phòng vệ thương mại…”, bà Thủy nhấn mạnh.

Theo ông Phùng Quốc Mẫn- Phó Chủ tịch Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP Hồ Chí Minh (HAWA), vấn đề lo ngại nhất hiện nay là gian lận thương mại. Về vấn đề này có thể hội viên các hội, hiệp hội trong ngành gỗ biết có tình trạng DN Việt Nam do DN FDI đầu tư “đội lốt” hoặc DN FDI có hành vi gian lận nhưng khi biết thì DN kết nối ở đâu?

“Phía cơ quan Hải quan có đề xuất xây dựng kênh thông tin nhằm cập nhật thường xuyên, tôi thấy rất tốt nhưng cơ chế kết nối thế nào thì chưa rõ. Hy vọng sau cuộc hội thảo lần này phía cơ quan chức năng có thể làm việc với các hội, hiệp hội để có cơ chế kết nối”, ông Phùng Quốc Mẫn nhấn mạnh.

DN cần có kiến thức về phòng vệ thương mại

Để tránh các vụ việc bị điều tra chống bán phá giá, chống lẩn tránh thuế, ông Phùng Gia Đức lưu ý các DN phải tìm hiểu kỹ chính sách của nước nhập khẩu, đặc biệt là các chính sách liên quan đến phòng vệ thương mại, chống bán phá giá, lẩn tránh thuế, đồng thời cần tìm hiểu và chuẩn bị sẵn sàng để tránh bị điều tra.

“Đây là cuộc chơi ta buộc phải tham gia. Chúng ta cần chuẩn bị tốt, cần có kiến thức về phòng vệ thương mại và hiểu rõ bản chất công cụ này để ứng phó. Tránh để hàng đã xuất đi, sau 2-3 tháng lênh đênh trên biển đến khi cập cảng nơi nhập khẩu mới té ra bị đánh thuế gấp 1-2 trăm lần”, ông Đức nhấn mạnh.

Bà Phan Mai Quỳnh- Cục Phòng vệ Thương mại (Bộ Công Thương)- lưu ý, các DN XK phải quan tâm nhiều hơn đến nguồn gốc, xuất xứ sản phẩm bởi để giữ được thị trường, mở được thị trường thì ngoài hàng tốt, chất lượng, đáp ứng yêu cầu và thị hiếu khách hàng thì còn phải chứng minh được tính minh bạch.

“Ngay như sản phẩm đệm mút, đầu năm Mỹ điều tra, giữa năm Canada điều tra, như thế cho thấy khi thị trường này mắc thì chuyển sang thị trường khác cũng không tránh được rủi ro, cũng không tránh được điều tra”, bà Phan Mai Quỳnh dẫn chứng.

95% các vụ kiện của Mỹ sẽ thành hiện thực và áp mức thuế cao, vì vậy hãy tránh không để bị kiện. Do đó, bà Phan Mai Quỳnh khuyến nghị, đã có hoạt động XK thì DN cần sớm xây dựng đội ngũ về lĩnh vực phòng vệ thương mại trong nội bộ DN, không nên đến lúc bị điều tra mới lo ứng phó. Các DN phải có kiến thức và phải chuẩn bị sẵn sàng cho tình huống sản phẩm của Việt Nam bị điều tra, và khi có thông tin bị điều tra cần thông báo ngay với các hiệp hội và Bộ Công Thương.

Cục Phòng vệ Thương mại luôn có cảnh báo sớm để hỗ trợ DN, vì vậy các DN xuất nhập khẩu cần cập nhật thông tin từ Cục và trang bị cũng như chuẩn bị kỹ kiến thức. Nếu chuẩn bị kỹ sẽ vượt qua được các hàng rào điều tra chống bán phá giá. DN và các hiệp hội cần lưu ý cập nhập thông tin, có bộ kiểm soát về giá trị, lượng XK sang thị trường đó, sử dụng thông tin để hưởng mức thuế thấp nhất.

Theo Báo Công Thương