Định Vị Giá Trị Cốt Lõi Của Doanh Nghiệp Đảm Bảo Sức Cạnh Tranh Trong Hội Nhập Kinh Tế Quốc Tế

Kinh tế thế giới đang đối mặt với rất nhiều khó khăn, căng thẳng thương mại Mỹ-Trung, lạm phát cao xảy ra trên diện rộng, khủng khoảng nợ công đang lan rộng ở Châu Âu, tình trạng thất nghiệp không chỉ trầm trọng hơn ở các nước kém triển mà kể cả các đầu tàu kinh tế cũng đang phải đối mặt,… Tình hình này, đã đặt ra một bài toán khó cho các doanh nghiệp Việt Nam: Doanh nghiệp và xây dựng giá trị cốt lõi như thế nào để doanh nghiệp sinh tồn, vượt qua giai đoạn kinh tế suy thoái?.

1. Doanh nghiệp và giá trị cốt lõi

Hiện nay, Việt Nam có khoảng hơn 700 ngàn doanh nghiệp hoạt động ở mọi lĩnh vực, ngành nghề. Trong 5 năm vừa qua, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã nắm bắt được nhiều cơ hội kinh doanh do hội nhập quốc tế mang lại. Tuy nhiên cộng đồng doanh nghiệp nói chung cũng phải đối mặt với nhiều rủi ro do sự bất ổn của kinh tế vĩ mô như lạm phát, lãi suất… Mặc dù Chính phủ đã có nhiều giải pháp mạnh mẽ để hỗ trợ doanh nghiệp nhưng tình hình phục hồi sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp chưa có chuyển biến rõ rệt. Tốc độ tăng về số lượng doanh nghiệp thành lập mới lần đầu tiên có xu hướng giảm xuống kể từ khi Luật doanh nghiệp có hiệu lực. Số doanh nghiệp rời thị trường cũng chiếm tỷ trọng đáng kể.

Bên cạnh các lý do khách quan, có thể nói nguyên nhân chính của tình hình trên là năng lực cạnh tranh và hiệu quả sản xuất kinh doanh thấp so với yêu cầu của hội nhập. Đây là vấn đề tồn tại lớn nhất sau khi Việt nam gia nhập WTO. Do quy mô còn quá nhỏ, năng lực quản lý của doanh nghiệp hạn chế…  một số doanh nghiệp lớn trong nước chưa xây dựng được chiến lược kinh doanh dài hạn, chuyên nghiệp, không tập trung vào năng lực cốt lõi, đầu tư dàn trải, gây lãng phí. Điều đó không chỉ ảnh hưởng đến doanh nghiệp mà phần nào đã làm cho cơ cấu kinh tế mất cân đối và tăng trưởng không bền vững.

Kinh tế thế giới đang đối mặt với rất nhiều khó khăn, căng thẳng thương mại Mỹ-Trung, lạm phát cao xảy ra trên diện rộng, khủng khoảng nợ công đang lan rộng ở Châu Âu, tình trạng thất nghiệp không chỉ trầm trọng hơn ở các nước kém triển mà kể cả các đầu tàu kinh tế cũng đang phải đối mặt,… Tình hình này, đã đặt ra một bài toán khó cho các doanh nghiệp Việt Nam: Doanh nghiệp và xây dựng giá trị cốt lõi như thế nào để doanh nghiệp sinh tồn, vượt qua giai đoạn kinh tế suy thoái?.

2. Giá trị cốt lõi của doanh nghiệp

Một doanh nghiệp phải được coi là một chuỗi của các giá trị gia tăng được tạo ra bởi các hoạt động sản xuất kinh doanh trực tiếp và hoạt động hỗ trợ. Hoạt động sản xuất kinh doanh bao gồm việc tạo sản phẩm, marketing, phân phối và dịch vụ sau bán hàng. Hoạt động hỗ trợ bao gồm nguồn lực, hạ tầng đầu vào, khả năng lãnh đạo, văn hóa, IT…(hỗ trợ tạo giá trị gia tăng và giảm chi phí).  Năng lực của doanh nghiệp là tập hợp chuỗi giá trị gia tăng của các hoạt động đó.  Giá trị cốt lõi của doanh nghiệp chính là  các năng lực như vậy và có lợi thế so sánh với các đối thủ cạnh tranh, mang lại lợi nhuận cho doanh nghiệp

• Xác định giá trị cốt lõi của doanh nghiệp:

– Các công cụ phân tích:

Theo các nhà lý thuyết quản trị doanh nghiệp, muốn xác định các giá trị cốt lõi thì tối thiểu doanh nghiệp luôn phải xây dựng cho mình 3 công cụ phân tích các năng lực của doanh nghiệp hay nói cách khác là phân tích các năng lực tạo ra giá trị gia tăng trong các hoạt động của doanh nghiệp: (1) Phân tích thuận lợi khó khăn; (2) Phân tích đối thủ cạnh tranh; (3) Phân tích khả năng cạnh tranh.

(1) Phân tích những thuận lợi khó khăn: Giúp cho chúng ta nhận định được những điểm mạnh, điểm yếu cũng như những thách thức và cơ hội của hoạt động đó.

(2) Phân tích về đối thủ cạnh tranh: Là phân tích các hoạt động trong chuỗi giá trị của các đối thủ chiến lược của doanh nghiệp trong cùng một ngành nghề đó và từ đó chúng ta có thể có được sự nhận định về những lợi thế so sánh về năng lực giữa các đối thủ.

(3) Phân tích khả năng cạnh tranh: Đóng vai trò quyết định trong việc lựa chọn xây dựng và phát triển giá trị cốt lõi của doanh nghiệp. Trong phân tích này, trước hết phải xác định được thị trường và thị phần của sản phẩm doanh nghiệp để có thể đầu tư bền vững lâu dài một cách chuyên nghiệp cho phát triển giá trị cốt lõi. Hay nói cách khác là phải trả lời được các câu hỏi về vị trí, sự ổn định, dự báo khả năng phát triển… của thị trường, khách hàng dự định chúng ta sẽ nhằm tới. Ngoài ra, còn phải phân tích được các điều kiện về những yếu tố sản xuất của cả ngành đó bao gồm các chi phí đầu vào cơ bản, trực tiếp, mang tính truyền thống như: nguyên, nhiên liệu, nhân công và các chi phí đầu vào gián tiếp, mang tính cạnh tranh công nghiệp như; dịch vụ, đóng gói, chất lượng, nghiên cứu, phát triển, công nghệ, tài chính, hậu cần…. Hơn nữa, phân tích khả năng cạnh tranh còn phải phân tích về tính liên kết của các ngành phụ trợ và có liên quan như nghiên cứu, đào tạo, xúc tiến, vận chuyển, tài chính, hải quan, đất đai…

– Định vị các giá trị cốt lõi:

Giá trị cốt lõi của doanh nghiệp thường được định vị và phát triển ở 4 cấp độ:

+ Giá trị cốt lõi cơ bản: Là những năng lực có thể giúp doanh nghiệp tránh được rủi ro và khai thác được các cơ hội.

+ Giá trị cốt lõi đặc biệt: Là những năng lực mà các đối thủ cạnh tranh của doanh nghiệp không có.

+ Giá trị cốt lõi khó có thể sao chép: Là những năng lực các đối thủ khác không dễ xây dựng và phát triển do các nguyên nhân như: Điều kiện thiên nhiên, điều kiện lịch sử (quan hệ), khó sao chép…

+ Giá trị cốt lõi không thể thay thế: Là các năng lực liên quan đến tài sản trí tuệ, thương hiệu, văn hóa doanh nghiệp

Trong  xây dựng chiến lược cạnh tranh và phát triển đối tác của doanh nghiệp, phát triển giá trị cốt lõi đóng vai trò quan trọng đảm bảo sự phát triển lâu dài của doanh nghiệp. Việc xa rời các giá trị cốt lõi sẽ dẫn tới sự không bền vững và thất bại của doanh nghiệp nhất là trong thời kỳ kinh tế khủng khoảng. Tuy nhiên, cũng cần nhận thức rằng: không có giá trị cốt lõi nào của doanh nghiệp sẽ mãi là vũ khí cạnh tranh toàn diện và tuyệt đối. Hơn nữa, việc duy trì quá lâu giá trị cốt lõi sẽ làm doanh nghiệp kém tính sáng tạo và đổi mới. Chính vì vậy, việc không ngừng phát triển và hoàn thiện các giá trị cốt lõi của doanh nghiệp và sự cân đối hợp lý giữa chiến lược xây dựng giá trị cốt lõi và chiến lược liên kết đối tác sẽ đóng vai trò quyết định thành công của doanh nghiệp trong  quá trình tái cơ cấu doanh nghiệp và trong thời kỳ kinh tế chuyển đổi  nhằm nâng cao khả năng canh tranh và phát triển doanh nghiệp bền vững. Sự phát triển của doanh nghiệp thông qua xây dựng và phát triển giá trị cốt lõi của doanh nghiệp sẽ đảm bảo hiệu quả cho tiến trình HNKTQT của Việt Nam đang hướng tới Chủ tịch ASEAN 2020.

TS Đoàn Duy Khương
Phó chủ tịch VCCI
Chủ tịch Hội đồng tư vấn kinh doanh ASEAN (ASEAN BAC)