Sky Mining – Bầu trời… sụp đổ

Trước hết xin nói cho rõ, Sky Mining – Hợp tác xã Bầu Trời Công Nghệ là tên một công ty đăng ký hơn 80 mã ngành kinh doanh, trong đó chủ yếu là kinh doanh về máy tính, công nghệ. Còn “Bầu trời sụp đổ” – Falling Skies là tên bộ phim viễn tưởng rất nổi tiếng được phát hành từ năm 2011. Falling Skies có nhiều phần, luôn hấp dẫn và đầy kịch tính bởi những tình tiết được xây dựng trên trí tưởng tượng. Sky Mining và Falling Skies vốn chẳng liên quan với nhau. Song, tuần qua việc Tổng Giám đốc của Sky Mining Lê Minh Tâm – người được cho là đã bỏ trốn mang theo hàng triệu USD thì “bầu trời” của hàng ngàn nhà đầu tư… sụp đổ.

Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải cho biết, vụ việc của Sky Mining đã và đang gây thiệt hại khoảng 700 – 800 tỷ đồng cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Vì sao nhà đầu tư bỏ tiền tỷ vào Sky Mining? Ngoài việc tin vào mức lợi nhuận không tưởng 300 – 350% trong 12 tháng, thực tế, hiện còn rất nhiều người chưa phân biệt rõ tiền ảo và tiền điện tử. Thậm chí có sự nhầm lẫn khi với sự hỗ trợ của công nghệ, các giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt đang ngày càng  trở nên phổ biến.

Theo Vụ Thanh toán (NHNN) điểm khác biệt cơ bản giữa tiền điện tử và tiền ảo nằm ở chỗ tiền ảo không có địa vị tiền pháp định như tiền điện tử. Tiền ảo không được đảm bảo bằng tiền pháp định, không được pháp luật bảo vệ như tiền điện tử. NHNN đã nhiều lần nêu rõ quan điểm về việc Bitcoin và các loại tiền ảo tương tự không phải là tiền tệ và phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam. Trong các văn bản pháp lý hiện hành, thuật ngữ “tiền điện tử” được đề cập tại điểm đ khoản 3 Điều 4 Luật Phòng, chống rửa tiền. Xét về bản chất, tiền điện tử tại Việt Nam đã được quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật dưới các dạng là ví điện tử (do ngân hàng và các tổ chức cung ứng dịch vụ TGTT cung ứng) và thẻ trả trước (do ngân hàng cung ứng).

Trả lời báo chí tại buổi họp báo Chính phủ ngày 1/8 vừa qua, xung quanh vấn đề quản lý tiền ảo và tác hại của chúng đối với thị trường tiền tệ hiện nay, Phó Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, các quy định pháp lý hiện hành chưa có định nghĩa cụ thể về tài sản ảo và tiền ảo. Để quản lý hiệu quả vấn đề này, ngày 21/8/2017, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt khung pháp lý để quản lý các hoạt động, hành vi của tội phạm tiền ảo. Thủ tướng giao cho Bộ Tư pháp nghiên cứu hoàn thiện các khung pháp lý và cách thức để quản lý tiền ảo…

Trước những diễn biến phức tạp của tiền ảo, tháng 4/2018 Thống đốc NHNN đã ban hành Chỉ thị số 02/CT-NHNN về các biện pháp tăng cường kiểm soát các giao dịch, hoạt động liên quan tới tiền ảo. Tại Chỉ thị này, Thống đốc NHNN yêu cầu: các TCTD, tổ chức cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán không được cung ứng các dịch vụ thanh toán, thực hiện giao dịch thẻ, cấp tín dụng qua thẻ, hỗ trợ xử lý, thanh toán, chuyển tiền, bù trừ và quyết toán, chuyển đổi tiền tệ, thực hiện giao dịch thanh toán, chuyển tiền qua biên giới liên quan tới giao dịch tiền ảo cho khách hàng do có thể phát sinh những rủi ro về rửa tiền, tài trợ khủng bố, gian lận, trốn thuế…

Trở lại vụ việc của Sky Mining, nhà đầu tư đã bỏ tiền mua máy đào tiền ảo của công ty này, xong “ký gửi” luôn cho Sky Mining để nhận về lời hứa hẹn mức lợi nhuận khủng sẽ thu được trong tương lai. Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cho biết, sản phẩm của máy đào tiền ảo là các đồng tiền điện tử, tiền mã hóa, không phải là tiền tệ, việc lưu hành và trao đổi bị cấm… Như vậy, nhà đầu tư đã bỏ tiền thật để mua tiền ảo và việc bị mất tiền là… thật, chứ không phải ảo!

Các cơ quan chức năng đang xem xét việc cấm nhập máy đào tiền ảo. NHNN đang xây dựng và trình Chính phủ dự thảo Nghị định mới thay thế Nghị định 101/2012/NĐ-CP về thanh toán không dùng tiền mặt. Trong đó, một trong những mục tiêu Ban soạn thảo đưa ra là bổ sung các quy định để làm rõ bản chất của tiền điện tử, đảm bảo thống nhất, đồng bộ các quy định pháp lý hiện hành, tạo điều kiện thuận lợi để phát triển các sản phẩm thanh toán cung cấp dưới dạng tiền điện tử; đồng thời làm rõ, phân biệt tiền điện tử với các loại tiền ảo…Sắp tới Bộ Tư pháp cũng sẽ trình Chính phủ Đề án hoàn thiện khung pháp lý để quản lý, xử lý các loại tài sản ảo, tiền điện tử, tiền ảo.

Theo Ngân Hà

Thời báo ngân hàng